De oude Diefdijk is een eeuwenoude waterkering die de Alblasserwaard en de Vijfheerenlanden nog altijd tegen overstromingen beschermt. Zij verheft zich 7 meter boven het weidse landschap ten zuiden van Fort Everdingen en leende zich om die reden ook uitstekend voor militaire doeleinden: als dekking en uitkijkpunt. Het meest noordelijke deel van de dijk bevat herkenbare resten van drie negentiende-eeuwse batterijen of ‘geschutsbanken’. Deze van aarde gevormde opstelplaatsen voor geschut liggen tegen de westkant van de dijk.
Bij oorlogsdreiging moesten de kanonnen het hoger gelegen deel ten oosten van de dijk verdedigen en voorkomen dat de vijand daar door de waterlinie zou breken. Ook de dwars op de Diefdijk gelegen Prijsseweg lag binnen het schootsveld.
Aan de oostkant van de dijk vallen de 6 betonnen groepsschuilplaatsen of ‘piramides’ op (1939-40). Die naam danken ze aan hun kenmerkende vorm, met schuine bovenzijden.
Tussen Fort Everdingen en Leerdam ligt de Diefdijk, die bij dijkdoorbraken overstromingswater van de Waal moe(s)t keren en de grens vormt tussen Zuid-Holland en Gelderland. Zij hield niet altijd stand en is verschillende keren opnieuw aangelegd en opgehoogd.
De dijk maakte deel uit van de Diefdijklinie tussen Fort Everdingen aan de Lek en Vesting Gorinchem aan de Merwede. Deze hoofdverdedigingslijn is hier opvallend zichtbaar, met de forten Everdingen, Werk op de Spoorweg bij de Diefdijk, KunstFort Asperen en tal van batterijen, groepsschuilplaatsen en miltrailleurkazematten bij kwetsbare plekken in de waterlinie.
Aan weerszijden van de Rijksweg (nu A2) bevinden zich twee kazematten uit 1935. Die moesten de aanleg van de weg dwars door de waterlinie compenseren. Ook staan hier enkele groepsschuilplaatsen langs de dijk. Om het gat in de dijk (coupure) te kunnen dichten werd er een keersluis boven de weg gebouwd. Dit was geen militair bouwwerk, maar het kon eveneens fungeren als ‘inundatiesluis’. Tot 2004 ‘hing’ het betonnen gevaarte boven de A2. Zo nodig konden de stalen schotten de weg afsluiten. De Diefdijk is nog altijd van belang voor het tegenhouden van overtollig rivierwater. Daarom is de keersluis in 2006 vervangen door een eigentijds exemplaar.
De Diefdijk stamt uit 1284 en moest het gebied tussen Lek en Waal, dat voortdurend werd geteisterd door overstromingen, aan het water onttrekken. In de achttiende eeuw maakte de binnendijk deel uit van de Oude Hollandse Waterlinie en later van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. In het eerste geval werd het land ten westen van de dijk onder water gezet, in het tweede vormde de dijk de oostgrens van het ‘geïnundeerde’ gebied.
De opstelplaatsen voor geschut (batterijen) zijn gebouwd in 1879. Ook ten noorden van Asperen is in 1902 een – inmiddels verdwenen – aarden batterij aangelegd, met betonnen schuilplaats. Deze moest een onoverzichtelijke bocht in de Linge extra verdediging bieden.
Tijdens de mobilisatie van 1914-18, toen de verdediging vanuit forten achterhaald was, zijn bij de dijk loopgraven aangelegd met prikkeldraadversperringen en luisterposten. Deze betonnen kokers voor 1 man, af te sluiten met een stalen deksel, zaten verstopt in de grond. In 1939-40 volgden groepsschuilplaatsen. Deze onderkomens van zwaar gewapend beton, ook wel ‘piramides’, boden dekking aan 11 man. Daarnaast werden enkele mitrailleurkazematten gebouwd. Onder de gietstalen koepel was ruimte voor een zware mitrailleur. Tijdens de Tweede Wereldoorlog hebben de Duitsers bijna alle koepels van de kazematten gesloopt, voor hergebruik in de oorlogsindustrie.
- Bouwjaar
- 1879
- Bouwperiode
- Fase 4 (1871-1886)
