Ten zuiden van Houten, dicht bij de Lek, ligt het Werk aan de Korte Uitweg. Dit kleine batterijfort (2 hectare), oorspronkelijk aangelegd als aarden opstelplaats voor geschut, moest bij vijandelijke dreiging het inundatiekanaal verdedigen, de gedekte weg erlangs en het hoger gelegen gebied rondom.
Op het min of meer rechthoekige forteiland, met gracht, brug en aarden omwalling, bevinden zich een kazerne, een bergplaats voor geschut (remise) en een houten loods. De eerste twee zijn behalve aan de ‘veilige’ westkant weggestopt onder een dikke laag beschermende aarde. Een fortwachterswoning staat buiten het eiland, nabij de brug.
Sinds 2002 is het fort in bezit van Staatsbosbeheer. Het fortterrein fungeert als natuurcamping, de oude remise als onderkomen voor slecht weer. De kazerne doet dienst als theehuis. Delen ervan zijn te gebruiken voor exposities en bijeenkomsten. De houten loods is in gebruik als buitenschoolse opvang en vergaderruimte.
Het noordelijke deel van de kazerne blijft beschikbaar als winterverblijf voor de acht soorten vleermuizen die op het forteiland voorkomen. De constante temperatuur en vochtigheidsgraad achter de dikke muren is ideaal voor deze beschermde dieren. De verlichting op het eiland is minimaal om ze zo min mogelijk te verstoren.
Het Werk aan de Korte Uitweg bevindt zich halverwege het 3 kilometer lange inundatiekanaal tussen Fort Honswijk en de Schalkwijkse Wetering, dicht bij enkele andere verdedigingswerken langs de Lek. Samen vormden ze de Stelling van Honswijk.
Het kanaal was van belang voor de onderwaterzetting (inundatie) van lager gelegen gebied ten zuiden en zuidoosten van Utrecht. Een ‘Gedekte Gemeenschapsweg’ langs het kanaal verbindt beide forten. Deze weg ligt achter een hoge aarden wal, afkomstig van de afgraving van het kanaal. Wapen- en voedseltransport kon via deze weg ongezien plaatsvinden. De wal leende zich ook voor verdedigingsdoeleinden. In de wal zijn betonnen schuilplaatsen uit diverse periodes verwerkt. Enkele betonnen munitienissen zijn uit de twintigste eeuw.
Vanuit het Werk aan de Korte Uitweg waren ook de Lange Uitweg en de binnenkant van de noordelijke Lekdijk, een blinde vlek van Fort Honswijk, onder vuur te nemen. En zo nodig was er ondersteuning voor het noordelijker gelegen Werk aan de Waalse Wetering. Langs de gemeenschapsweg ligt vlak voor Fort Honswijk Lunet aan de Snel. Van daaruit was Fort Honswijk in het noordoosten af te schermen.
In 1871 is het Werk aan de Korte Uitweg aangelegd als aarden verdedigingswerk, met alleen aan de oostkant een aarden wal voor opstelling van geschut (batterij). Vijf jaar later volgden al aanpassingen. Het eilandje kreeg een aarden wal rondom en in het midden verrees de kleine, bomvrije kazerne, met ruimte voor 160 manschappen.
Zoals de meeste kazernes, is deze opgetrokken uit dikke gemetselde muren. Daarachter ligt een aantal langwerpige boogvormige vertrekken naast elkaar, met ramen en deuren aan de veilige kant of ‘keel’ van het eiland. De kazerne was bedoeld voor verblijf en logies van de manschappen, maar diende ook als opslag voor wapens en munitie. Want ook deze waren niet langer veilig voor de steeds krachtiger en verder dragende kanonnen.
Daarom kwam er niet veel later een remise bij. De gebouwen staan met de rug naar de ‘vijand’ en zijn aan drie kanten verstopt onder een dikke aarden beschermlaag. De houten loods naast de kazerne diende in vredestijd voor opslag van geschut en gereedschappen.
- Bouwjaar
- 1871
- Bouwperiode
- Fase 3 (1867-1871), Fase 4 (1871-1886)
- Bouwmateriaal
- baksteen
